Piet Mondriaan en Jazz

Lezing

Piet Mondriaan en Jazz

   Piet Mondriaan wijdde zijn leven aan de kunst, terwijl de moderne dans en muziek zijn grote passie waren. Tijdens zijn eerste periode in Parijs (1912-1914) maakte hij naast het Kubisme van Picasso en Braque ook kennis met de moderne dansen zoals de ragtime en de foxtrot. Zowel de schilderijen als de muziek en de dansen waren uitingen van de moderne cultuur, die in de metropolen van die tijd tot grote bloei zouden komen. De uitzinnige jaren twintig zouden na de Eerste Wereldoorlog een hoogtepunt van feesten worden. Het was de periode dat Mondriaan in Parijs woonde en werkte.

   Vanaf het begin, dat de jazz vanuit Amerika in Europa neerstreek, was Mondriaan er helemaal van in de ban. Dat zou hij tot aan zijn dood in februari 1944 blijven, waarvan het laatste, onvoltooide werk de Victory Boogiewoogie ook getuigt.

   Zijn hele leven lang heeft hij belangstelling voor muziek gehad zoals blijkt uit enkele tekeningen van musicerende vrienden. In de loop der jaren leerde hij ook diverse componisten en muzikanten kennen. Zelfs in het maandblad De Stijl zou hij in 1921 een artikel wijden over de moderne muziek.

Hoewel Mondriaan niets op had met de nieuwste technische snufjes, schafte hij in 1926 een grammofoonspeler aan. Langzaam groeide een collectie jazzplaten, waarvan hij slechts twaalf exemplaren naar Londen meenam, toen hij het naderende onheil van een komende oorlog wilde ontvluchten.

   In New York zou hij ook de nieuwste stroming op de eerste avond in de Nieuwe Wereld leren kennen: de boogiewoogie, een nieuwe richting in de jazz. Hij was overweldigd en hij zou er twee kunstwerken aan opdragen. De lezing sluit af met de Victory Boogie Woogie, die in feite een grote stijlbreuk betekende met al het voorafgaande. Het zou de laatste ‘destructie’ zijn van zijn bekende stijl om een nieuwe weg in zijn schilderkunst in te slaan. De jazzmuziek deed hem inzien dat het leven dynamisch is, vol beweging en tegenbeweging.  Op de drempel van het leven en de dood realiseerde hij uiteindelijk in zijn laatste kunstwerk de ultieme expressie van “het leven vieren”.

Deze nieuwe muziekstijl zou ook op de valreep zijn kunst ingrijpend veranderen. Deze nieuwe weg zou hij door zijn dood niet meer bewandelen, maar de aanzetten ervan laten wel zien dat hij de dynamiek van de jazz en de moderne dans in zijn schilderkunst had weten te integreren.

  Tijdens de lezing horen en zien wij enkele korte muziek- en filmfragmenten om het tijdsbeeld en de zoektocht van Mondriaan in de muziek uit die jaren te illustreren.