Caravaggio en Bernini

Cursus

Caravaggio en Bernini

Centraal in deze nieuwe kunsthistorische cursus staan twee unieke Italiaanse kunstenaars die de Europese beeldende kunst en architectuur in de 17e eeuw ingrijpend hebben vernieuwd: Michelangelo Merisi da Caravaggio en Gian Lorenzo Bernini.

Caravaggio: schilder, genie, moordenaar

Caravaggio (1571-1610) wordt beschouwd als de belangrijkste Italiaanse schilder van de Vroege Barok (1585-1625). Zijn kunstenaarsnaam verwijst naar het dorp bij Milaan, waar zijn familie vandaan kwam. Zijn ruige en turbulente leven heeft hem talloze keren in grote problemen gebracht. Desondanks heeft hij in korte tijd een veelomvattend en belangrijk oeuvre nagelaten.

Zijn schilderkunst, die zijn oorsprong vindt in Lombardije, is grensverleggend o.a. door de grote mate van realisme. In zijn sacrale voorstellingen zijn de gebruikelijke sterk geïdealiseerde figuren achterwege gelaten en ogen vaak heel volks, wat weer aanleiding gaf tot felle kritiek.

Het werk van Caravaggio kent een karakteristieke lichtbehandeling. De donkere partijen vormen een beeldend en inhoudelijk contrast met het bijzondere licht. Is hier alleen sprake van effectbejag of zitten er meer diepgaande bedoelingen achter?

We volgen de schilder op de voet tijdens zijn levenstocht door Italië en Malta en komen in aanraking met opdrachtgevers, beschermheren, critici, vriendinnen en volgelingen (Caravaggisten). Kortom, een twee bijeenkomsten durende reis die intrigerende anekdotes en verrassende inzichten oplevert.

Gian Lorenzo Bernini: beeldhouwer, architect, schilder, homo universalis

Bernini (1598-1680) is bij uitstek dé vertegenwoordiger van de Barok en in een aantal opzichten heeft hij het aanzicht van het 17e eeuwse Rome bepaald (kerken, kapellen, paleizen, pleinen en fonteinen). Een zeer veelzijdig kunstenaar, die echter primair beeldhouwer is. Geboren in Napels, leert hij al op jonge leeftijd het vak in het atelier van zijn vader Pietro, een gekend beeldhouwer.

In 1605 verhuist de familie naar Rome, waar Gian Lorenzo bekendheid krijgt door o.m. opdrachten (klassieke beelden) van kardinaal Scipione Borghese, neef van de latere paus Paulus V. Als geen ander weet hij het marmer zo te bewerken dat de hardheid van het materiaal ontkend wordt en emoties oproept. Zijn oeuvre is onlosmakelijk verbonden met het pauselijk hof. Hij schiep spectaculaire meesterwerken voor vier pausen nl. Urbanus VIII (pauselijk baldakijn St. Pieter kathedraal), Innocentius X, Alexander VII en Clemens IX. Uitermate innovatief is zijn idee om architectuur en beeldhouwkunst met elkaar te verbinden, wat o.m. te zien is bij de Vierstromenfontein op Piazza Navona.

Bernini is bij uitstek de uitdrager van de opvattingen van de katholieke Contrareformatie, die er voor moest zorgen dat de verspreiding van het Protestantisme een halt zou worden toegeroepen.